ภาพยนตร์แนว คัลท์ (Cult Film)

ภาพยนตร์แนว คัลท์ (Cult Film) ไม่ได้ถูกจำกัดด้วยเนื้อหาหรือประเภท (Genre) แต่ถูกกำหนดด้วย รูปแบบการตอบรับ (Reception) และ ความสัมพันธ์ระหว่างภาพยนตร์กับกลุ่มผู้ชม ที่มีความคลั่งไคล้และทุ่มเทอย่างสูง

ความหมายของหนังแนว Cult (Cult Film)

Cult Film (ภาพยนตร์เกินวิสัย) คือภาพยนตร์ที่:

1. มีกลุ่มผู้ชมเฉพาะ (Dedicated/Niche Fandom): มีแฟน ๆ ที่ทุ่มเท คลั่งไคล้ และติดตามอย่างเหนียวแน่น ถึงแม้ภาพยนตร์อาจจะไม่ประสบความสำเร็จในเชิงพาณิชย์ หรือถูกวิจารณ์ในแง่ลบในการฉายครั้งแรกก็ตาม
2. มีการมีส่วนร่วมอย่างแข็งขัน (Active Engagement): แฟน ๆ มักมีส่วนร่วมในพิธีกรรมหรือกิจกรรมพิเศษ เช่น การจัดฉายรอบเที่ยงคืน (Midnight Movies) การแต่งกายตามตัวละคร การท่องบทพูด หรือการแสดงโต้ตอบกับจอภาพยนตร์
3. นอกกระแส (Transgressive/Unconventional): เนื้อหา รูปแบบ หรือสไตล์มักจะแปลกประหลาด หลุดโลก ท้าทายบรรทัดฐานทางสังคม ศีลธรรม หรือขนบการเล่าเรื่องแบบทั่วไป ทำให้ภาพยนตร์รู้สึก “แตกต่าง” จากกระแสหลัก
4. ความชอบที่ขัดแย้ง: มักเป็นภาพยนตร์ที่คนที่ชอบก็ชอบมากจนคลั่งไคล้ แต่คนที่ไม่ชอบก็อาจจะเกลียดหรือมองว่า “ห่วย” ไปเลย

หนังคัลท์จึงไม่ใช่ ประเภท (Genre) ในเชิงเนื้อหา (เช่น หนังผี หนังตลก) แต่เป็น สถานะ (Status) ที่ถูกมอบให้โดยกลุ่มผู้ชม

การแบ่งประเภทของหนังแนว Cult

เนื่องจาก “คัลท์” คือสถานะที่เกิดจากความชื่นชอบของผู้ชม การแบ่งประเภทจึงมักแบ่งตาม ลักษณะเด่นของภาพยนตร์ หรือ เหตุผลที่ผู้ชมชื่นชอบ มากกว่าการแบ่งตามเนื้อเรื่อง:

1. Cult Classics (คัลท์คลาสสิกที่ถูกเข้าใจผิด)

เป็นหนังที่ในช่วงแรกอาจล้มเหลว หรือถูกประเมินค่าต่ำไป แต่ต่อมาได้รับการยกย่องและตีความใหม่จากกลุ่มแฟน ๆ ว่าเป็นงานที่มีวิสัยทัศน์ล้ำหน้าหรือแปลกใหม่

• ตัวอย่าง: Blade Runner (1982), Fight Club (1999)

2. Midnight Movies / Participatory Cult (คัลท์ที่มีพิธีกรรม)

หนังที่ได้รับความนิยมอย่างมากจากการฉายรอบดึก โดยแฟน ๆ มารวมตัวกันเพื่อทำกิจกรรมโต้ตอบและมีปฏิสัมพันธ์กับหนังอย่างเป็นพิธีกรรม

• ตัวอย่าง: The Rocky Horror Picture Show (1975)

3. So Bad It’s Good (หนังห่วยจนกลายเป็นคัลท์)

เป็นหนังที่มีข้อบกพร่องด้านเทคนิค การแสดง หรือบทภาพยนตร์อย่างชัดเจน แต่ความ “ห่วย” หรือความผิดพลาดที่แปลกประหลาดเหล่านั้นกลับสร้างความตลกขบขันและความบันเทิงให้กับกลุ่มแฟน ๆ ที่รับชมด้วยการเยาะเย้ยหรือชื่นชมความพิลึก

• ตัวอย่าง: The Room (2003), Plan 9 from Outer Space (1959)

4. Transgressive / Exploitation Cult (คัลท์ที่แหกคอกและรุนแรง)

หนังที่นำเสนอเนื้อหาที่รุนแรง โหดร้าย เพศ หรือเรื่องต้องห้ามทางสังคมอย่างโจ่งแจ้ง หรือมีสไตล์ที่เน้นความดิบเถื่อน (Exploitation) เพื่อกระตุ้นปฏิกิริยาจากผู้ชม

• ตัวอย่าง: Pink Flamingos (1972), Cannibal Holocaust (1980)

Sub-genre ของหนังแนว Cult

“Cult Film” สามารถแทรกซึมอยู่ใน Genre อื่น ๆ ได้แทบทั้งหมด ทำให้มี Sub-genre ที่เกิดจากการรวมกันของ “สถานะคัลท์” กับ “ประเภทเนื้อหา” ดังนี้:

ดังนั้น หนังคัลท์จึงเป็นปรากฏการณ์ทางวัฒนธรรมที่ยืนยันว่า คุณค่าของภาพยนตร์นั้นขึ้นอยู่กับความหลงใหลของผู้ชม ไม่ใช่แค่ความสำเร็จในตลาดหลักเท่านั้น

หากคุณสนใจสายงานด้านภาพยนตร์ ลองศึกษาข้อมูลการศึกษาต่อต่างประเทศสาขาการถ่ายหนัง

ข้อมูลเผยแพร่ สืบค้นข้อมูลจาก ;

MAMPOST.CO – เว็บสำหรับดูหนังออนไลน์